ABHAZYA’NİN TARİHİ VE ABHAZ-GÜRCÜ SORUNU’NUN TEMELLERİ

2
243
 Abhaz’ların Tarih Sahnesine Çıkışı

Abhazya ve ülkeye adını veren Abhaz halkı uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Abhazlar ilk güçlü devlet örgütlenmesini M.S. 8’inci yüzyılda  gerçekleştirmişlerdir. 730’da kurulan Abhaz Krallığı, Karadeniz’in en güçlü devletlerinden biri olarak yüzlerce yıl hüküm sürmüştür. 10. ve 11. yüzyıllarda Abhaz Krallığı Batı Gürcistan’ı da içine alacak şekilde genişlemiş ve başkentini Novy Afon’dan Kutaisi’ye taşımıştır. Moğol istilası ile bu krallık yıkılmış ve Abhazlar yeniden eski topraklarına çekilerek orada egemenlik sürmeye devam etmiştir. Abhazya daha sonra Arap, Pers, Bizans istilalarından sonra 1555’de Osmanlı, 1810’da da Rusya’nın kontrolüne geçmiştir (Kuzey Kafkas Kültür Derneği, 1992).

Çarlık Rusyası’nın politikaları sonucunda Abhaz halkının kendi iç dinamikleriyle ekonomik ve kültürel gelişiminin engellenmiş olması Abhazların giderek kendi ülkelerinde azınlık durumuna düşmelerine neden olmuştur. Çarlık Rusyası’nın izlemiş olduğu bu sömürgeci politikalarla Abhazların gelişiminin engellenmesi ve giderek Abhazya’da azınlık durumuna düşürülmesi de bu sorunun ikinci temel toplumsal ve tarihsel nedenini oluşturmaktadır (Kuzey Kafkas Kültür Derneği, 1992).

Kantonlar
Abhazya
20.yy’da  Abhazların Durumu

Abhazya’yı Gürcüleştirme politikaları 1931-1978 yılları arasında en ağır şekilde uygulanmıştır. Bunun sonucu olarak Abhazların genel nüfusa oranı 1900’ün başında yüzde 55’lerde iken 1940’larda yüzde 25’lere, 1970’lerde ise yüzde 18’lere gerilemiştir. Buna karşılık Gürcü-Megrel-Svan nüfus oranı ise son 50 yıl içinde yüzde 20’lerden yüzde 45’lere çıkarılmıştır. Stalin döneminde Abhaz politikacı ve aydınların pekçoğu ya öldürülmüş, ya hapsedilmiş ya da sürgüne gönderilmiştir. Abhazların mallarına el konulmuş. Abhazca konuşmak, okumak-yazmak yasaklanmış, isimler değiştirilmiştir (Kuzey Kafkas Kültür Derneği, 1992).

1953’de Stalin’in ölümüyle birlikte Abhazlar kendi ülkelerinde yeniden söz sahibi olmaya başlamıştır. Ancak Gürcistan’ın Abhazya’yı kontrol etmek için anayasal haklarını kısıtlama girişimi yüzünden 1967 ve 1978’de büyük çaplı gerginlikler yaşanmış, bunun üzerine 1978’de Abhazya ve Gürcistan anayasaları, 1977’de düzenlenen SSCB anayasasına paralel olarak yenilenmiştir. Böylece Abhazya ile Gürcistan ilişkileri, Abhazya lehine nispeten iyileştirilmiştir (Yenigün ve Bolat, 2004).

Abhazya Devlet Logosu
Abhazya Devlet Logosu
21.yy’da Abhazların Durumu

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Gürcistan ile Abhazya arasındaki ilişkiler yeni bir boyut kazanmıştır. 1991’de Gürcistan yönetimi bağımsızlığını ilan etmiş, mevcut anayasa ve yasalarının artık geçerli olmadığını, bunun yerine 1921’de Sovyet iktidarı Gürcistan’da kurulmadan önce yürürlükte olan Gürcistan Anayasası’nın geçerli olduğunu ilan etmiştir. Sovyet yasalarının yürürlükten kalkmasıyla Abhazya’nın yasal statüsü de belirsiz kalmıştır. Gürcistan yönetimi, demokratik seçimle işbaşına gelmiş meşru Abhazya Parlamentosu’nun durumu görüşme taleplerini kabul etmeyince, Abhazya Parlamentosu yasal ve self-determinasyon temelinde meşru siyası haklarını kullanarak 23 Temmuz 1992’de egemenliğini ilan etmiş, kendisine bağımsız devlet statüsü veren 1925 Anayasası’na geri dönerek bağımsızlık yolunda ilk adımını atmıştır (Yalçınkaya, 2006).

2000’li yılların başına kadar Abhazya’nın dünyadan izole durumu devam etmiştir. Bu yıllarda Rusya ile Gürcistan arasındaki işbirliği havası 2003 yılında Gürcistan’daki iktidar değişikliğiyle birlikte bozulmaya başlamıştır. Gürcistan’daki yeni iktidarın yüzünü tamamen Batı’ya çevirmesi ve Abhazya sorununu Batılı ülkeler üzerinden çözme girişimleri Rusya-Gürcistan ilişkilerini daha da kötüleştirmiştir. Gürcistan’la ilişkileri bozulan Rusya Abhazlar için bir fırsat doğurmuş ve Abhazya Rusya üzerinden dünyaya açılmaya başlamıştır. Bu yıllarda Abhazya, demokratik, katılımcı bir siyasal yapı kurmaya çalışmış, parlamentosuyla özellikle savaş sonrası dönemde kendi halkına yeten bir devletleşme sürecini başlatarak ekonomik yapıyı oluşturma yolunda çaba göstermiştir.

Abhazya Haritası
Gürcistan içersinde Abhazya nın Görüntüsü

2004-2005 sonrası dönemde Rusya’nın baskısıyla ambargo kalkınca ekonomisi canlanan Abhazya, 2005-2008 arası dönemde de dünya ile iletişimi hızlandırmış, diaspora ile ilişkilerini arttırmış ve küresel ekonomik düzenin parçası olma yolunda çaba göstermiştir. Bu süre zarfında Abhazya’da siyasal partiler kurulmuş, seçimler yapılmış ve toplum normalleşen bir hayata doğru adım adım ilerlemiştir (Çelikpala, 2012). 2005’ten sonra yaşanmaya başlayan bu süreç 2008 Ağustos ayında yaşanan “5 gün savaşı” ile farklı bir zemin kazanmıştır.

Kaynaklar

Çelikpala, M. (2012), “Uluslararası İlişkiler Bağlamında Abhazya”, http://www.xabze.net/blog/?p=915

Yenigün, C. ve Bolat, M. A. (2004), “Gürcistan: Kaf Dağı’nın Ardındaki Çatışma”, Dünya Çatışma Bölgeleri, Nobel Yayınları

Kuzey Kafkas Kültür Derneği, (1992), “Abhazya Gerçeği”, Kafdağı Yayınları, Ankara.

Lomia, A. (2010), Abhazya’nın Uluslararası Kuruluşlarla İlişkileri, Birleşmiş Milletler Sohum Ofisi İnsan Hakları Abhazya Kadınlar Derneği Üyesi Bildirgesi.

Yalçınkaya, A. (2006), “Kafkasya’da Siyasi Gelişmeler Etnik Düğümden Küresel Kördüğüme”, Lalezar Kitabevi, Ankara.

Önceki İçerikMuhtarlığın Sorunları ve Çözüm Yolları
Sonraki İçerikKara Ölüm: Veba (Cüzzam)

2 YORUMLAR

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz